Na globalnom nivou, šume apsorbuju skoro 16 milijardi metričkih tona ugljen dioksida godišnje i trenutno drže 861 gigatonu ugljika u svojim granama, listovima, korijenima i tlu. To ih čini vrijednim globalnim ponorom ugljika i čini očuvanje i održavanje zdravih šuma važnom strategijom u borbi protiv klimatskih promjena. Šume u EU apsorbuju svake godine ekvivalent od 7 posto ukupne emisije stakleničkih plinova EU-a. EU pokriva 159 miliona hektara šuma, što čini 43,5 posto kopnene površine.
Šume pomažu da svijet ostane dovoljno hladan za normalan život
Ugljik u tropskim šumama: drveće koristi ugljik u procesu fotosinteze, integriše ga u svoja stabla, grane, lišće i korijenje. Kada dio ili cijelo drvo odumre i padne na tlo, troše ga mikroorganizmi te se u tom procesu oslobađa ugljik. Na vrućini i vlažnosti tropskih krajeva, vegetacija raste tako brzo da se raspadajuća organska tvar gotovo odmah ponovo uključuje u novi rast. Gotovo sav ugljik pohranjen u tropskim šumama postoji u biljkama koje rastu iznad zemlje. Studije procjenjuju da tropske šume zadržavaju atmosfersko zagrijavanje za više od 1 stepena.
Ugljik šuma u umjerenom klimatskom pojasu: kišne šume umjerenog pojasa sjeverozapadnih Sjedinjenih Država, Čilea, Australije i Novog Zelanda sadrže neka od najvećih i najstarijih stabala na svijetu. Dvije trećine ukupnog ponora ugljika u šumama umjerenog klimatskog pojasa može se pripisati godišnjem povećanju “žive biomase” ili godišnjem rastu drveća u šumi. Ovo čini zaštitu zrelih i starih šuma umjerenog pojasa od najveće važnosti, budući da starije šume imaju mnogo veće zalihe ugljika od mlađih.
Ugljik u borealnim šumama (tajge): u borealnim šumama, velike količine ugljika se nalaze ispod zemlje. U hladnijim klimatskim uslovima, procesi raspadanja koji rezultiraju emisijama zaostaju za procesom fotosinteze koji „zaključava“ ugljik u organskoj materiji. Procjenjuje se da je 80 do 90% cjelokupnog ugljika u borealnim šumama pohranjeno ispod zemlje.
EU okvir za uklanjanje ugljika
Evropski parlament je u aprilu 2024. usvojio privremeni sporazum o Regulation of Carbon Removal and Carbon Farming/ Uredbi o uklanjanju i sekvestraciji ugljika (CRCF). Carbon Farming (tehnički izraz je sekvestracija ugljika) je skup poljoprivrednih metoda koje imaju za cilj skladištenje ugljika u tlu, korijenju usjeva, drvetu i lišću. CRCF je prvi dobrovoljni okvir za certifikaciju uklanjanja i skladištenja ugljika u proizvodima širom Evrope.
Uredba obuhvata sljedeće aktivnosti uklanjanja i smanjenja emisija ugljika:
- trajno skladištenje ugljika (skladištenje atmosferskog ili biogenog ugljika na nekoliko stoljeća),
- privremeno skladištenje ugljika u dugotrajnim proizvodima (građevinski proizvodi na bazi drveta) u trajanju od najmanje 35 godina, koje se može pratiti tokom cijelog definisanog perioda,
- privremeno skladištenje ugljika iz sekvestracije ugljika u poljoprivredi (npr. obnova šuma i tla, upravljanje močvarnim područjima, smanjena upotreba gnojiva u kombinaciji s praksama upravljanja tlom).
Certifikacija aktivnosti uklanjanja ugljika bi osigurala da se aktivnosti uklanjanja ugljika mjere, da se ugljik skladišti što je duže moguće i da se ispune drugi okolišni ciljevi, kao što su bioraznolikost, nulta stopa onečišćenja i cirkularna ekonomija.
